- 2018: Hindericus Scheepstra – schepper van Ot en Sien
- 2017: De wereld in – Jip en Janneke in vertaling
- 2016: Het volle Leven – de collectie Van der Mei
- 2015: GEIT-ZEEP-DOES, een expositie over bijzondere leesplankjes
- 2014: 70 originele prenten van Ot en Sien van illustrator Jetses
- 2013: Ot en Sien in het kabinet
- 2012: algemene expositie over het culturele erfgoed van Hindericus Scheepstra
2018: Hindericus Scheepstra – schepper van Ot en Sien
In 2018 was een tentoonstelling over Hindericus Scheepstra te bewonderen, met boeiend materiaal dat op deze wijze nog niet eerder was te zien. Maar het meest bijzondere was dat dit jaar een langgekoesterde wens uit kwam: een filmdocumentaire over Scheepstra waarin hoogtepunten van zijn leven en zijn werk zijn samengevat. Met financiële steun van verschillende instanties en het gelukkige samenspel van een kleine groep gedrevenen kon deze film worden gerealiseerd. De film brengt je terug in de vorige eeuw toen schoolkinderen leerden lezen aan de hand van het leesplankje aap, noot, mies en konden genieten van de klassiek geworden leesboekjes over de buurkinderen Ot en Sien. Uiteraard zal het gefilmde verhaal over Scheepstra in het kabinet te zien blijven.
2017: De wereld in – Jip en Janneke in vertaling
5 jaar Scheepstra Kabinet, 65 jaar Jip en Janneke en 100 jaar Fiep Westendorp kwamen samen in een eenmalige en unieke tentoonstelling, die alleen te bezichtigen was in Roden, getiteld ‘De wereld in: Jip en Janneke in vertaling’. Het hele jaar door vonden ook diverse activiteiten plaats om deze drie feestelijkheden extra luister bij te zetten.
Generaties Nederlandse kinderen groeiden op en leerden lezen met de boekjes van Nog bij moeder (Ot en Sien), zo ook Annie M.G. Schmidt. Op 13 september 1952 verscheen het allereerste verhaaltje over Jip en Janneke in Het Parool. Het idee kwam van de hoofdredactrice van de krant. Ze wilde een moderne versie van Ot en Sien, als kinderserie in de krant en benaderde hiervoor Annie M.G. Schmidt en Fiep Westendorp.
Net als Ot en Sien zijn Jip en Janneke erg belangrijk geweest bij het leren lezen en ontdekken van de Nederlandse taal en cultuur, zowel voor Nederlanders als voor niet-Nederlanders. Op de tentoonstelling werden de overeenkomsten tussen beide boekenseries uitgelicht. De belevenissen van beide kleuterduo’s werden daarnaast ook vertaald en (voor-) gelezen in andere landen. De verhalen over Jip en Janneke zijn inmiddels in meer dan 20 talen over de hele wereld verschenen en waren te zien in het kabinet. De vertalingen waren afkomstig uit de collecties van Marlies Hoff, bibliothecaris en documentalist bij het Nederlands Letterenfonds en Marcel Raadgeep, bibliograaf van het werk van Annie M.G. Schmidt. Maar ook de buitenlandse uitgaven over Ot en Sien waren te bewonderen.
De overeenkomsten tussen Jip en Janneke en Ot en Sien
“Toen ben ik, denk ik, in het voetspoor van Ot en Sien getreden …”
Annie M.G. Schmidt, in: “Jip en Janneke jarig”,
Algemeen Dagblad, 12-11-1983.
De buurkinderen Jip en Janneke hebben meer dan oppervlakkige overeenkomsten met de kleuters Ot en Sien die Hindericus Scheepstra bijna vijftig jaar eerder bedacht. Ze beleven dezelfde dingen, spelen dezelfde spelletjes en ontdekken hun wereld op vrijwel dezelfde wijze. Niet alleen de verhaaltjes vertonen overeenkomsten, ook het simpele taalgebruik met eenvoudige grammatica en de lettergrepen gescheiden door streepjes zijn gelijk.
Een paar opvallende en leuke overeenkomsten van beide duo’s: Hoe Ot zijn buurmeisje Sien leerde kennen en hoe Jip vriendschap sloot met Janneke. Hoe ze samen spelen in de tuin. Ook touwtje springen is in 50 jaar eigenlijk niet veranderd. De meisjes zijn daar veel beter dan de jongens. Ot geeft er niet om en Jip kan het ook niet… beide jongens proberen ook te breien, maar ook daar hebben ze niet veel talent voor. Winkelen is wel veranderd, maar “naar de winkel gaan” komt in beide boeken voor. Heel opvallend is de regenton waar Ot en Sien in gaan schuilen voor de regen. In Jip en Janneke schuilen ze samen in een rioolbuis die werklui achterlieten op straat. En zowel Sien als Janneke werd ziek (en weer beter!), beide kleuterduo’s speelden in een tent, ze speelden schooltje, met hun huisdieren en vonden beide ook een spin in de tuin.
2016: Het volle Leven – de collectie Van der Mei
Alle originele boekjes van het drietal Scheepstra, Ligthart en Jetses werden dit jaar tentoongesteld. De expositie nam u mee naar ‘Het Volle Leven’ van vroeger. De expositie werd ingericht met de persoonlijke collectie van Fedderik van der Mei, een gepassioneerd verzamelaar van Cornelis Jetses. De expositie begon bij de methode ‘Het Volle Leven’, die door onder andere Hindericus Scheepstra werd ontwikkeld, speciaal voor de eerste klassen van de lagere school, en eindigde bij ‘Blond en Bruin’. Voor deze tentoonstelling had Van der Mei zelf de teksten verzorgd en de illustraties uitgekozen.
2015: GEIT-ZEEP-DOES, een expositie over bijzondere leesplankjes
In 2015 stonden de leesplankjes centraal in het kabinet. Het ‘Aap Noot Mies’ is voor de meeste mensen het bekendste leesplankje, maar er waren tientallen anderen in het onderwijs te vinden. De getoonde leesplankjes in het Scheepstra Kabinet gaven een indruk van de enorme variatie. Ze verschilden in de woorden, in het gebruikte lettertype, in de (streek)taal of het dialect. Een aantal werden gebruikt om kinderen tegelijkertijd in een godsdienst op te voeden (het Katholieke en Joodse leesplankje). Ook het materiaalgebruik veranderde in de loop der jaren: van karton, naar hout, naar plastic.
Natuurlijk waren er ook een paar zeer bijzondere leesplankjes te bewonderen. Het pronkstuk van de getoonde collectie was een leesplank die speciaal ontworpen was voor prinses Amalia. En er was een verzilverd leesplankje te zien, uitgegeven door Muntpost in het jaar 2000. Verder zag u het het eerste leesplankje van Hoogeveen (het plankje met het gat), het laatst uitgebrachte plankje (het plankje van Kooreman, van de methode ‘Letterstad’) en het prachtige Indische leesplankje. Maar natuurlijk ook de eerder genoemde Katholieke (van Becker), Joodse (van Slagter) en de dialectplankjes van Zeeland en van Tilburg.
2014: 70 originele prenten van Ot en Sien van illustrator Jetses
In 2014 waren zeventig originele prenten van Ot en Sien van illustrator Jetses te zien. Deze tentoonstelling sloot naadloos aan bij het jaar van Ot en Sien in Roden. De prenten waren beschikbaar gesteld door het Nationaal Onderwijsmuseum en Noordhoff Uitgevers B.V. (Groningen/Houten).
2013: Ot en Sien in het kabinet
In 2013 heeft het Scheepstra Kabinet de deuren wijd open gezet voor alle Otten en Sientjes. De algemene expositie is toen aangevuld met een prachtige voorleeston die nog steeds in het kabinet te vinden is. Kinderen kunnen in deze ton luisteren naar de verhaaltjes van Ot en Sien of kunnen zelf een oud boekje van Hindericus lezen. Ook is er oud speelgoed aangeschaft (zoals stelten, tollen en hoepels) en zijn er andere activiteiten voor de jeugd ontwikkeld.
2012: algemene expositie over het culturele erfgoed van Hindericus Scheepstra
In 2012 is het Scheepstra Kabinet van start gegaan met een algemene expositie over het culturele erfgoed van Hindericus Scheepstra. De belangrijkste onderdelen hiervan zijn uiteraard de leesplank, zijn boekjes en brieven aan Jan Ligthart.